Phình đại tràng là một tình trạng nghiêm trọng trong hệ tiêu hóa, có thể xảy ra ở cả trẻ nhỏ và người lớn. Bệnh không chỉ gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Vậy phình đại tràng là gì? Làm sao để nhận biết sớm và khi nào nên đến gặp bác sĩ? Hãy cùng PGS.TS.BS. TTUT.Nguyễn Quang Duật – UV Thường vụ BCH Hội Khoa học Tiêu hóa Việt Nam, nguyên Trưởng Khoa Tiêu hóa BVQY 103 – cố vấn chuyên môn của Dược phẩm Tuệ Tĩnh tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Phình đại tràng là gì?
Phình đại tràng (tên tiếng Anh: megacolon) là tình trạng đại tràng (ruột già) bị giãn rộng bất thường, mất khả năng co bóp và đẩy phân ra ngoài một cách hiệu quả. Tình trạng này khiến cho phân và khí bị ứ đọng trong ruột, dẫn đến chướng bụng, táo bón kéo dài và nguy cơ nhiễm độc ruột.
Phình đại tràng có thể là bẩm sinh, xuất hiện từ khi còn nhỏ (thường do bệnh Hirschsprung), hoặc là mắc phải, xảy ra ở người lớn do các bệnh lý nền như viêm loét đại tràng, nhiễm trùng ruột nặng, rối loạn thần kinh hoặc do tác dụng phụ của một số loại thuốc.
Phân loại phình đại tràng
Phình đại tràng được chia làm 3 dạng chính:
Phình đại tràng bẩm sinh (bệnh Hirschsprung)
- Do thiếu tế bào thần kinh tại một đoạn ruột, khiến đoạn đó không thể co bóp. Thường gặp ở trẻ sơ sinh, biểu hiện sớm sau sinh.
Phình đại tràng nhiễm độc (toxic megacolon)
- Là biến chứng nghiêm trọng của các bệnh viêm ruột như viêm loét đại tràng, Crohn, gây giãn ruột cấp tính và đe dọa tính mạng.
Phình đại tràng mãn tính không do tắc nghẽn
- Gặp ở người táo bón mạn tính, bệnh Parkinson, tiểu đường lâu năm hoặc dùng thuốc làm chậm nhu động ruột kéo dài.
Dấu hiệu nhận biết phình đại tràng
Tùy từng nguyên nhân và mức độ mà triệu chứng có thể khác nhau. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến nhất:
Táo bón kéo dài
- Đi tiêu dưới 3 lần/tuần
- Phân cứng, vón cục, khó đẩy ra
- Cảm giác đi không hết phân, phải rặn mạnh
Bụng chướng to
- Bụng phình lên rõ, nhất là sau ăn
- Có thể cảm nhận thấy khối phân ứ đọng khi sờ
Đầy hơi, khó tiêu
- Khí bị ứ trong ruột, gây khó chịu, ợ hơi, ợ chua
Đau bụng âm ỉ hoặc quặn từng cơn
- Cảm giác đau lan dọc khung đại tràng
- Nặng hơn sau khi ăn hoặc trước khi đi ngoài
Buồn nôn, mệt mỏi, sụt cân
- Đặc biệt ở trường hợp phình đại tràng do viêm mạn tính hoặc nhiễm độc
Ở trẻ sơ sinh – dấu hiệu cần cảnh giác:
- Không đi phân su trong 24–48h sau sinh
- Bụng chướng, nôn ói, bỏ bú
- Khóc liên tục, mệt lả
Phình đại tràng nguy hiểm như thế nào?
Nếu không được điều trị kịp thời, phình đại tràng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:
- Tắc ruột hoàn toàn
- Thủng ruột do áp lực phân và khí tăng cao
- Nhiễm trùng huyết khi vi khuẩn ruột tràn vào máu
- Suy dinh dưỡng, chậm phát triển (ở trẻ nhỏ)
- Tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng nếu kéo dài nhiều năm
- Đặc biệt, phình đại tràng nhiễm độc là tình trạng cấp cứu, có thể dẫn đến tử vong nếu không can thiệp kịp.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Bạn nên đưa bản thân hoặc người thân đến cơ sở y tế nếu gặp một trong những dấu hiệu sau:
- Táo bón kéo dài không đáp ứng với thay đổi chế độ ăn
- Bụng chướng bất thường, đau bụng nhiều
- Không trung tiện được trong nhiều giờ
- Sốt cao, nhịp tim nhanh, mệt lả
- Sụt cân không rõ lý do
- Trẻ sơ sinh không đi phân su trong 1–2 ngày đầu sau sinh
Việc thăm khám sớm giúp bác sĩ thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán cần thiết như chụp X-quang bụng, CT scan, nội soi đại tràng hoặc sinh thiết nếu nghi ngờ bệnh Hirschsprung.
Điều trị phình đại tràng như thế nào?
Tùy theo nguyên nhân, độ nặng và tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định một trong các phương pháp sau:
Điều trị nội khoa
- Dùng thuốc nhuận tràng, thụt tháo phân
- Điều trị nguyên nhân nền như viêm ruột, nhiễm trùng
- Điều chỉnh chế độ ăn giàu chất xơ, bổ sung men vi sinh
Điều trị ngoại khoa
- Phẫu thuật cắt bỏ đoạn ruột bị phình (đối với Hirschsprung)
- Mở hậu môn nhân tạo tạm thời nếu có biến chứng thủng ruột
- Cấp cứu phẫu thuật trong trường hợp phình đại tràng nhiễm độc
Lời khuyên để phòng ngừa và phát hiện sớm
- Không chủ quan với tình trạng táo bón mạn
- Ăn đủ chất xơ, uống đủ nước, vận động đều đặn
- Theo dõi chặt chẽ trẻ sơ sinh sau sinh 48 giờ
- Khám định kỳ nếu có tiền sử viêm ruột mạn tính
- Không tự ý dùng thuốc nhuận tràng kéo dài
Phình đại tràng là bệnh lý đường ruột nghiêm trọng, nhưng hoàn toàn có thể phát hiện và xử lý kịp thời nếu người bệnh chủ động theo dõi sức khỏe, không bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo như táo bón kéo dài, chướng bụng, khó đi tiêu. Đặc biệt, ở những người có rối loạn tiêu hóa mạn tính như hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng co thắt… nguy cơ phình đại tràng hoàn toàn có thể tăng lên nếu không kiểm soát tốt tình trạng bệnh nền.
Để hỗ trợ hệ tiêu hóa vận hành nhịp nhàng, giảm táo bón, đầy hơi – một trong những yếu tố góp phần gây giãn đại tràng – bạn có thể tham khảo sử dụng các sản phẩm chiết xuất từ thảo dược tự nhiên, an toàn và có cơ chế tác động lâu dài.
👉 IBS Tuệ Tĩnh là một giải pháp hỗ trợ đáng tin cậy cho người có hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng và rối loạn tiêu hóa chức năng. Sản phẩm được nghiên cứu và phát triển bởi Dược phẩm Tuệ Tĩnh, với công thức kết hợp thảo dược truyền thống như Mộc hương, Hoàng liên, Bạch truật, Cam thảo… giúp:
- Làm dịu niêm mạc ruột, hỗ trợ giảm co thắt đại tràng
- Cải thiện rối loạn đại tiện (tiêu chảy, táo bón)
- Giúp giảm đầy hơi, chướng bụng, đau bụng do rối loạn chức năng
- Hỗ trợ phòng ngừa biến chứng tiêu hóa do IBS kéo dài
Việc kết hợp sử dụng IBS Tuệ Tĩnh cùng với chế độ ăn uống hợp lý và lối sống khoa học sẽ là hướng đi bền vững để giữ gìn sức khỏe tiêu hóa, từ đó phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm như phình đại tràng trong tương lai.
Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để đặt hàng ngay nhé!
