Thuốc giảm đau kháng viêm không steroid (NSAIDs) là một trong những nhóm thuốc phổ biến nhất hiện nay. Từ những viên thuốc bạn mua dễ dàng tại nhà thuốc như ibuprofen, naproxen đến các đơn thuốc bác sĩ kê cho bệnh viêm khớp, đau lưng hay sốt – tất cả đều có thể chứa NSAIDs. Tuy nhiên, đi kèm với hiệu quả giảm đau nhanh chóng, nhóm thuốc này cũng “nổi tiếng” vì khả năng gây tổn thương dạ dày nếu sử dụng không đúng cách.
Vậy NSAIDs thực chất là gì? Tại sao lại ảnh hưởng đến dạ dày? Hãy cùng TS Dược Bùi Thị Bình – Trưởng Khoa Dược Trường Đại học Y Dược Thái Bình – cố vấn chuyên môn của Dược phẩm Tuệ Tĩnh tìm hiểu trong bài viết sau.
NSAIDs là gì?
NSAIDs (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs) là thuốc kháng viêm không chứa steroid – nhóm thuốc có tác dụng:
- Giảm viêm
- Hạ sốt
- Giảm đau
Chúng hoạt động bằng cách ức chế enzyme cyclooxygenase (COX) – enzyme tham gia sản sinh ra các chất trung gian gây viêm và đau trong cơ thể (đặc biệt là prostaglandin).
Một số NSAIDs thường gặp:
- Ibuprofen (Advil, Motrin)
- Naproxen (Aleve)
- Diclofenac
- Meloxicam
- Piroxicam
- Aspirin (với liều cao)
NSAIDs được sử dụng rộng rãi để điều trị các bệnh lý như:
- Viêm khớp
- Thoái hóa khớp
- Đau cơ xương khớp
- Đau đầu
- Đau răng
- Sốt kéo dài
NSAIDs ảnh hưởng đến dạ dày như thế nào?
Việc NSAIDs ảnh hưởng đến dạ dày không phải là tác dụng phụ hiếm gặp. Trên thực tế, nhiều ca loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa ở người lớn tuổi có liên quan đến việc dùng thuốc này không đúng cách.
Cơ chế gây hại dạ dày của NSAIDs gồm:
Ức chế prostaglandin bảo vệ dạ dày
Prostaglandin không chỉ tham gia vào phản ứng viêm mà còn bảo vệ niêm mạc dạ dày bằng cách:
- Tăng tiết chất nhầy và bicarbonate (chống axit),
- Giảm tiết acid dạ dày,
- Tăng lưu lượng máu đến niêm mạc.
Khi NSAIDs ức chế men COX (đặc biệt là COX-1), lượng prostaglandin bị giảm sút => làm mất lớp “áo giáp” tự nhiên bảo vệ dạ dày. Từ đó, axit dạ dày dễ tấn công vào niêm mạc, gây viêm, loét hoặc chảy máu.
Tác động trực tiếp lên niêm mạc dạ dày
Ngoài cơ chế gián tiếp, một số NSAIDs còn có thể gây kích ứng trực tiếp lên thành dạ dày khi thuốc tiếp xúc với lớp niêm mạc, đặc biệt nếu uống lúc đói hoặc dùng liều cao.
Những rủi ro khi dùng NSAIDs kéo dài hoặc không đúng cách
Việc sử dụng NSAIDs không hợp lý có thể dẫn đến nhiều biến chứng tiêu hóa nghiêm trọng:
Viêm loét dạ dày – tá tràng
- Đau bụng âm ỉ vùng thượng vị
- Buồn nôn, đầy bụng, chán ăn
- Ợ hơi, nóng rát dạ dày
Xuất huyết tiêu hóa
- Nôn ra máu hoặc phân đen như bã cà phê,
- Choáng, tụt huyết áp (mất máu cấp),
- Là một cấp cứu nội khoa cần xử trí ngay.
Thủng dạ dày
- Hiếm nhưng nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng,
- Đau bụng dữ dội đột ngột, bụng cứng như gỗ.
Ai là người dễ bị tổn thương dạ dày khi dùng NSAIDs?
Không phải ai dùng NSAIDs cũng gặp tác dụng phụ nặng. Tuy nhiên, một số đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:
- Người trên 60 tuổi,
- Người có tiền sử loét dạ dày hoặc xuất huyết tiêu hóa
- Người dùng NSAIDs liều cao hoặc kéo dài
- Người đang dùng thêm corticoid, thuốc chống đông máu (warfarin, aspirin liều thấp)
- Người hút thuốc, uống rượu thường xuyên
Làm sao để sử dụng NSAIDs an toàn và hạn chế tổn thương dạ dày?
NSAIDs không xấu nếu biết dùng đúng cách. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng:
- Không dùng thuốc lúc bụng đói
Luôn uống NSAIDs sau khi ăn no, tránh uống buổi sáng khi chưa ăn gì – đây là thời điểm axit dạ dày nhiều nhất.
- Không tự ý dùng kéo dài
NSAIDs chỉ nên dùng ngắn ngày. Nếu cần dùng lâu dài, phải có hướng dẫn từ bác sĩ và theo dõi thường xuyên.
- Sử dụng thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày
Ở người có nguy cơ cao, bác sĩ thường phối hợp thêm:
PPI (omeprazole, esomeprazole…),
Misoprostol (bổ sung prostaglandin),
Thuốc kháng H2 (ranitidine – nhưng hiện ít dùng hơn do tác dụng phụ).
- Ưu tiên dùng NSAIDs chọn lọc COX-2 nếu phù hợp
Thuốc như celecoxib, etoricoxib chọn lọc COX-2 – ít ảnh hưởng đến dạ dày hơn, tuy nhiên cần xem xét về mặt tim mạch.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Nếu bạn đang dùng NSAIDs và có dấu hiệu sau, cần đi khám ngay:
Đau bụng dữ dội vùng thượng vị,
Buồn nôn, chán ăn kéo dài
Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen
Hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi bất thường
NSAIDs là “con dao hai lưỡi” – vừa mang lại hiệu quả giảm đau, kháng viêm rõ rệt, vừa tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho dạ dày nếu sử dụng sai cách. Để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa, bạn cần nắm rõ thông tin về thuốc, dùng đúng liều – đúng thời điểm và có sự tư vấn từ bác sĩ, đặc biệt nếu thuộc nhóm nguy cơ cao. Đừng để việc giảm đau tạm thời lại mang đến nỗi lo dai dẳng cho dạ dày của bạn.
Giải pháp hỗ trợ đường tiêu hóa khi dùng NSAIDs: Đừng bỏ qua IBS Tuệ Tĩnh
Nếu bạn đang sử dụng NSAIDs trong thời gian dài hoặc có cơ địa dễ kích ứng đường ruột, việc chăm sóc hệ tiêu hóa chủ động là điều cần thiết. Bên cạnh chế độ ăn uống hợp lý và dùng thuốc đúng cách, bạn có thể tham khảo IBS Tuệ Tĩnh – sản phẩm hỗ trợ dành riêng cho người có ruột nhạy cảm, hay bị rối loạn tiêu hóa kiểu IBS.
IBS Tuệ Tĩnh được phát triển dựa trên sự kết hợp giữa:
Tinh hoa y học cổ truyền, với các vị dược liệu như bạch truật, cam thảo, trần bì, giúp điều hòa tỳ vị, giảm đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón.
Ứng dụng công nghệ bào chế hiện đại, giúp tối ưu hấp thu và an toàn khi sử dụng lâu dài.
Sản phẩm phù hợp với người:
Thường xuyên rối loạn đại tiện, đau bụng sau ăn, đầy hơi chướng bụng,
Đang điều trị hoặc phải sử dụng NSAIDs kéo dài và muốn bảo vệ hệ tiêu hóa từ sớm.
Hãy chủ động bảo vệ niêm mạc ruột và giữ cho hệ tiêu hóa luôn trong trạng thái cân bằng – vì đường ruột khỏe là chìa khóa cho một cơ thể khỏe mạnh.
Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để đặt hàng ngay nhé!
