Hội chứng ruột kích thích (ibs) là một rối loạn tiêu hóa mạn tính ảnh hưởng đến 10-15% dân số thế giới. Triệu chứng điển hình bao gồm đau bụng, đầy hơi, rối loạn đại tiện (tiêu chảy, táo bón hoặc xen kẽ). Trong khi nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định rõ, nhiều nghiên cứu cho thấy chế độ ăn low fodmap giúp cải thiện đáng kể triệu chứng ở 50-80% bệnh nhân.
Bài viết này PGS.TS.BS.TTUT. Nguyễn Quang Duật – cố vấn chuyên môn của Dược phẩm Tuệ Tĩnh sẽ cung cấp thông tin và hướng dẫn chi tiết về chế độ ăn này, giúp bạn hiểu rõ nguyên tắc, thực phẩm nên ăn và cần tránh, cùng lộ trình áp dụng hiệu quả.
Hiểu rõ về fodmap và cơ chế gây triệu chứng ibs
Fodmap là gì?
Fodmap là viết tắt của:
- Fermentable (có khả năng lên men)
- Oligosaccharides (fructans & gos)
- Disaccharides (lactose)
- Monosaccharides (fructose dư thừa)
- Polyols (sorbitol, mannitol, maltitol)
Đây là các carbohydrate chuỗi ngắn:
Khó hấp thu ở ruột non
Hút nước vào lòng ruột gây tiêu chảy
Lên men bởi vi khuẩn đại tràng sinh khí → đầy hơi, chướng bụng
Tại sao fodmap kích hoạt ibs?
Ở người ibs, ruột có hiện tượng:
- Tăng nhạy cảm nội tạng: ruột phản ứng mạnh với áp lực từ khí
- Rối loạn vận động ruột: co thắt quá mức hoặc giảm nhu động
- Mất cân bằng hệ vi sinh: vi khuẩn lên men fodmap mạnh hơn
→ fodmap là “chất xúc tác” làm bùng phát triệu chứng
3 giai đoạn áp dụng chế độ ăn low fodmap
Giai đoạn 1: loại bỏ fodmap (2-6 tuần)
Mục tiêu: giảm tối đa thực phẩm giàu fodmap để đánh giá triệu chứng.
- Thực phẩm cần tránh:
Rau củ: hành, tỏi, bắp cải, súp lơ, nấm.
Trái cây: táo, lê, đào, xoài, dưa hấu.
Sữa & sản phẩm từ sữa: sữa tươi, phô mai mềm, sữa chua.
Ngũ cốc: lúa mì, lúa mạch đen.
Chất tạo ngọt: sorbitol, xylitol (có trong kẹo cao su không đường).
- Thực phẩm thay thế low fodmap:
Rau củ: cà rốt, dưa leo, khoai tây, bí ngòi.
Trái cây: chuối, cam, dứa, nho.
Sữa thay thế: sữa hạnh nhân, sữa đậu nành (không fodmap).
Protein: thịt gà, cá, trứng, đậu phụ.
Giai đoạn 2: tái giới thiệu fodmap (6-8 tuần)
Mục tiêu: xác định nhóm fodmap nào gây kích ứng.
Cách thực hiện:
Mỗi tuần thử một nhóm fodmap (ví dụ: fructose → lactose → fructans).
Bắt đầu với lượng nhỏ, tăng dần và theo dõi phản ứng.
Nếu triệu chứng tái phát, nhóm đó nên hạn chế lâu dài
Giai đoạn 3: cá nhân hóa chế độ ăn
Sau khi xác định được fodmap nào gây khó chịu, bạn có thể:
Tiếp tục tránh nhóm fodmap gây hại.
Ăn lại các nhóm không ảnh hưởng với lượng vừa phải.
Thực đơn mẫu low fodmap cho người ibs
Bữa sáng:
Cháo yến mạch + chuối + hạt chia.
Trứng ốp la + bánh mì không gluten + cà chua.
Bữa trưa:
- Cơm trắng + cá hồi áp chảo + rau bina xào.
- Salad gà + dưa leo + dầu oliu.
Bữa tối:
- Thịt bò xào ớt chuông + cơm trắng.
- Đậu phụ sốt cà chua + măng tây hấp.
Đồ ăn nhẹ:
- Hạt điều (không quá 10 hạt).
- Sữa chua không lactose + dâu tây.
Lưu ý khi áp dụng low fodmap
- Không nên áp dụng lâu dài: chỉ nên dùng low fodmap trong giai đoạn ngắn để tránh thiếu chất.
- Theo dõi dinh dưỡng: đảm bảo đủ chất xơ, vitamin từ rau củ low fodmap.
- Kết hợp với lối sống lành mạnh: giảm stress, tập thể dục nhẹ nhàng để hỗ trợ tiêu hóa.
Giải đáp thắc mắc thường gặp
Q: low fodmap có gây thiếu chất không?
A: có nguy cơ nếu áp dụng dài hạn. Cần bổ sung:
- Canxi từ cá mòi, rau cải xoăn
- Chất xơ từ yến mạch, hạt lanh
- Vitamin từ cam, dứa, kiwi
Q: có cần kết hợp thuốc không?
A: nên phối hợp nếu có chỉ định:
- Thuốc chống co thắt (trimebutin)
- Men vi sinh (sacchromyces boulardii)
- Chất xơ hòa tan (psyllium husk)
Cảnh báo sai lầm cần tránh
- Tự ý bỏ giai đoạn tái giới thiệu: dẫn đến chế độ ăn quá hạn chế
- Nhầm lẫn fodmap với gluten: không phải tất cả thực phẩm không gluten đều low fodmap
- Bỏ qua yếu tố tâm lý: stress làm nặng triệu chứng dù ăn đúng
Chế độ ăn low fodmap là giải pháp khoa học giúp giảm triệu chứng hội chứng ruột kích thích (ibs). Áp dụng đúng 3 giai đoạn sẽ giúp bạn xác định thực phẩm phù hợp, cải thiện sức khỏe tiêu hóa lâu dài, bạn cần cá nhân hóa dựa trên phản ứng cơ thể kết hợp với điều chỉnh lối sống. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có kế hoạch cá nhân hóa hiệu quả nhất!
Hãy để ibs tuệ tĩnh giúp bạn thoát khỏi những phiền toái do các bệnh về đại tràng và tiêu hóa gây ra. Với công thức độc đáo từ 9 loại thảo dược quý, sản phẩm mang lại hiệu quả vượt trội, giúp bạn lấy lại sự cân bằng và thoải mái trong cuộc sống. Đừng để các vấn đề tiêu hóa làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn, hãy lựa chọn ibs tuệ tĩnh ngay hôm nay!
Liên hệ tổng đài miễn cước 1800 2295 để được tư vấn chi tiết hơn về sản phẩm đồng thời đặt hàng qua website một cách nhanh chóng.
Tài liệu tham khảo:
- Monash university fodmap diet app (cập nhật danh sách thực phẩm mới nhất)
- Hướng dẫn của hội tiêu hóa hoa kỳ (acg) 2023
