Hệ tiêu hóa là một trong những hệ cơ quan quan trọng nhất trong cơ thể con người, đảm nhận vai trò chuyển hóa thức ăn thành các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự sống. Nhưng liệu bạn đã thực sự hiểu rõ hệ tiêu hóa gồm những cơ quan nào, và từng bộ phận đảm nhận chức năng gì?
Hãy cùng PGS.TS.BS. TTUT.Nguyễn Quang Duật – nguyên Trưởng Khoa Tiêu hóa BVQY 103 – cố vấn chuyên môn của Dược phẩm Tuệ Tĩnh khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây để có cái nhìn toàn diện hơn về “bộ máy tiêu hóa” kỳ diệu này!
Hệ tiêu hóa là gì?
Hệ tiêu hóa là một hệ thống gồm nhiều cơ quan khác nhau, phối hợp nhịp nhàng với mục đích chính là:
- Tiếp nhận thức ăn.
- Tiêu hóa và phân giải chất dinh dưỡng.
- Hấp thụ các dưỡng chất cần thiết.
- Loại bỏ chất thải không tiêu hóa được.
Quá trình tiêu hóa không chỉ diễn ra ở dạ dày mà còn là hành trình dài qua nhiều bộ phận trong cơ thể – từ miệng đến hậu môn. Hệ tiêu hóa bao gồm ống tiêu hóa và các cơ quan tiêu hóa phụ.
Các cơ quan trong hệ tiêu hóa người
Dưới đây là danh sách cụ thể và vai trò của từng cơ quan trong hệ tiêu hóa con người, được chia thành hai nhóm chính:
Các cơ quan trong ống tiêu hóa
Miệng
- Là nơi bắt đầu của quá trình tiêu hóa.
- Thức ăn được nhai nhỏ và trộn với nước bọt (chứa enzyme amylase), bắt đầu tiêu hóa tinh bột.
- Hầu họng (hầu)
- Là đường dẫn thức ăn từ miệng xuống thực quản.
- Hoạt động nuốt bắt đầu tại đây với sự phối hợp của nhiều cơ.
Thực quản
- Ống dài nối hầu với dạ dày.
- Vận chuyển thức ăn nhờ nhu động – chuyển động sóng co bóp của cơ thực quản.
Dạ dày
- Tiếp nhận và tiêu hóa protein bằng acid hydrochloric và enzyme pepsin.
- Là nơi lưu giữ thức ăn và biến nó thành dạng sệt gọi là “dịch vị”.
Ruột non (gồm tá tràng, hỗng tràng và hồi tràng)
- Là nơi tiêu hóa gần như toàn bộ carbohydrate, protein, và chất béo.
- Hấp thụ dưỡng chất vào máu nhờ lớp niêm mạc ruột chứa nhiều mao mạch.
- Ruột già (gồm manh tràng, kết tràng và trực tràng)
- Hấp thụ nước và muối khoáng còn lại.
- Hình thành phân và vận chuyển xuống hậu môn để thải ra ngoài.
Hậu môn
- Cơ quan cuối cùng trong hệ tiêu hóa.
- Có vai trò kiểm soát việc đào thải chất cặn bã ra khỏi cơ thể. Các cơ quan tiêu hóa phụ
Tuyến nước bọt
Tiết nước bọt chứa enzyme giúp tiêu hóa tinh bột ngay từ miệng.
Gan
- Sản xuất mật – chất giúp tiêu hóa và hấp thụ chất béo.
- Lọc máu, chuyển hóa chất độc và dự trữ glycogen.
- Túi mật
- Lưu trữ mật do gan tiết ra và giải phóng mật vào ruột non khi cần.
Tụy
- Tiết enzyme tiêu hóa vào tá tràng.
- Sản xuất insulin – hormone điều hòa đường huyết.
Vai trò và sự phối hợp giữa các cơ quan tiêu hóa
Mỗi cơ quan trong hệ tiêu hóa đảm nhận một vai trò riêng biệt nhưng không hoạt động tách biệt. Chúng liên kết với nhau trong một chuỗi phản ứng sinh hóa và cơ học chặt chẽ, từ khi thức ăn được đưa vào miệng cho đến khi các chất cặn bã được đào thải ra ngoài.
Ví dụ:
- Tụy và gan đóng vai trò hỗ trợ ruột non tiêu hóa chất béo, protein và carbohydrate.
- Dạ dày tiêu hóa sơ bộ rồi mới “giao việc” cho ruột non tiếp tục hấp thụ.
- Ruột già không tiêu hóa dinh dưỡng nhưng lại cực kỳ quan trọng trong cân bằng nước và tạo thành phân.
Những rối loạn phổ biến của hệ tiêu hóa
Nếu một hay nhiều cơ quan trong hệ tiêu hóa hoạt động không hiệu quả, cơ thể sẽ xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo. Một số bệnh lý thường gặp như:
- Trào ngược dạ dày – thực quản: do cơ vòng thực quản dưới yếu.
- Viêm loét dạ dày – tá tràng: do vi khuẩn HP hoặc sử dụng thuốc NSAIDs kéo dài.
- Hội chứng ruột kích thích (IBS): rối loạn chức năng ruột không rõ nguyên nhân.
- Táo bón, tiêu chảy mãn tính: do chế độ ăn, stress hoặc bệnh lý nền.
- Viêm gan, xơ gan: ảnh hưởng đến chức năng gan và tiêu hóa mỡ.
Bí quyết giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh
Để duy trì hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả, bạn nên:
- Ăn chậm, nhai kỹ: hỗ trợ enzyme tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
- Bổ sung chất xơ: từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám.
- Uống đủ nước: giúp nhu động ruột hoạt động trơn tru.
- Hạn chế thực phẩm chiên rán, nhiều đường và chất béo bão hòa.
- Tập luyện thể dục đều đặn: kích thích nhu động ruột và trao đổi chất.
- Ngủ đủ giấc, giảm stress: vì hệ tiêu hóa chịu ảnh hưởng trực tiếp từ hệ thần kinh trung ương.
Hệ tiêu hóa không chỉ đơn thuần là nơi “xử lý thức ăn” mà còn là một hệ thống phức tạp với nhiều cơ quan phối hợp tinh vi. Hiểu rõ từng bộ phận trong hệ tiêu hóa sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe, ngăn ngừa các bệnh lý thường gặp và duy trì một lối sống lành mạnh.
PGS.TS.BS.TTUT. Nguyễn Quang Duật chia sẻ về Hội chứng ruột kịch thích và sản phẩm IBS Tuệ Tĩnh
Bạn đã thật sự hiểu hết về hệ tiêu hóa của mình chưa? Hãy bắt đầu chăm sóc nó từ hôm nay – vì sức khỏe là nền tảng của mọi thành công!
IBS Tuệ Tĩnh đặc biệt phù hợp với người thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa, đi ngoài thất thường, đau bụng sau ăn hoặc nhạy cảm với thức ăn lạ. Người làm việc căng thẳng, ăn uống thất thường, ngủ không đủ giấc – những yếu tố góp phần kích hoạt triệu chứng IBS – nên dùng sản phẩm như một liệu pháp hỗ trợ lâu dài. Sản phẩm cũng rất phù hợp với dân văn phòng, người ngồi nhiều, ít vận động – đối tượng dễ bị chậm tiêu, đầy hơi, táo bón hoặc rối loạn đại tràng chức năng.
Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để đặt hàng ngay nhé!
