Hệ tiêu hóa là một “cỗ máy sinh học” kỳ diệu, giúp chúng ta chuyển hóa thực phẩm thành năng lượng và dưỡng chất nuôi sống cơ thể. Trong hệ thống ấy, ruột non chính là nơi hấp thu dinh dưỡng chủ yếu, đóng vai trò sống còn trong việc duy trì sức khỏe và sự sống.
Nhưng tại sao ruột non lại quan trọng đến vậy? Cơ chế hấp thu diễn ra như thế nào? Bài viết sau PGS.TS.BS. TTUT.Nguyễn Quang Duật – nguyên Trưởng Khoa Tiêu hóa BVQY 103 – cố vấn chuyên môn của Dược phẩm Tuệ Tĩnh sẽ giúp bạn giải đáp toàn diện.
-
Chớ xem thường ợ chua, ợ hơi ở người trẻ – coi chừng dạ dày có vấn đề!
-
Viêm ruột thừa là gì? Triệu chứng, cách nhận biết và điều trị hiệu quả
-
Trào ngược dạ dày thực quản là gì? Dấu hiệu nhận biết sớm bạn cần biết
Ruột non là gì? Nằm ở đâu trong hệ tiêu hóa?
Ruột non là một đoạn ống dài, nối giữa dạ dày và ruột già, có chiều dài khoảng 6–7 mét ở người trưởng thành. Nó gồm ba phần chính:
- Tá tràng: Đoạn đầu, nhận dịch tiêu hóa từ tụy và gan.
- Hỗng tràng: Đoạn giữa, nơi hấp thu nhiều chất dinh dưỡng quan trọng.
- Hồi tràng: Đoạn cuối, tiếp tục hấp thu trước khi chuyển phần thức ăn còn lại xuống ruột già.
Dù có chiều ngang chỉ khoảng 2.5–3 cm, ruột non lại sở hữu diện tích hấp thu cực kỳ lớn nhờ vào cấu trúc đặc biệt của nó.
Vì sao ruột non là nơi hấp thu chính của hệ tiêu hóa?
Cấu tạo tối ưu cho hấp thu
- Bề mặt bên trong ruột non không phẳng mà được thiết kế rất tinh vi:
- Nếp gấp niêm mạc: Làm tăng diện tích tiếp xúc lên 3 lần.
- Nhung mao (villi): Là những cấu trúc nhỏ như ngón tay, phủ khắp mặt ruột.
- Vi nhung mao (microvilli): Còn nhỏ hơn nữa, phủ trên từng nhung mao.
Nhờ đó, diện tích bề mặt hấp thu có thể đạt tới 250–300 m², tương đương một sân tennis – một con số đáng kinh ngạc!
Hệ mạch máu và mạch bạch huyết dày đặc
- Các mao mạch máu thu nhận glucose, axit amin, vitamin tan trong nước.
- Các mạch bạch huyết hấp thu axit béo và vitamin tan trong dầu (A, D, E, K).
Môi trường hóa học lý tưởng
Tá tràng là nơi tiếp nhận:
- Dịch tụy chứa enzyme tiêu hóa đạm, đường, béo.
- Dịch mật từ gan giúp nhũ hóa chất béo.
- Chính nhờ sự kết hợp này, thức ăn được phân giải triệt để thành các phân tử nhỏ dễ hấp thu.
Cơ chế hấp thu dinh dưỡng ở ruột non diễn ra như thế nào?
Sau khi thức ăn được nghiền nát và tiêu hóa, ruột non thực hiện quá trình hấp thu theo từng loại chất:
Carbohydrate (tinh bột, đường)
- Được phân giải thành các đường đơn như glucose, fructose.
- Hấp thu trực tiếp vào máu qua các tế bào biểu mô nhung mao.
Protein (chất đạm)
- Tiêu hóa thành axit amin và peptide ngắn.
- Hấp thu bằng cơ chế vận chuyển chủ động và khuếch tán.
Lipid (chất béo)
- Được dịch mật nhũ hóa thành các giọt nhỏ gọi là micelle.
- Chuyển thành axit béo tự do và monoglyceride, thấm vào tế bào ruột, tái tổng hợp thành chylomicron, rồi đi vào mạch bạch huyết.
Vitamin và khoáng chất
- Vitamin tan trong nước (B, C) đi thẳng vào máu.
- Vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) hấp thu cùng chất béo.
Khoáng như sắt, canxi được hấp thu tại hỗng tràng và hồi tràng theo nhu cầu cơ thể.
Những vấn đề có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thu của ruột non
Chức năng hấp thu của ruột non có thể bị suy giảm bởi nhiều yếu tố:
Bệnh lý đường ruột
- Viêm ruột, bệnh Crohn, celiac (dị ứng gluten): Gây tổn thương niêm mạc ruột.
- Nhiễm ký sinh trùng như Giardia: Làm mất lớp nhung mao hấp thu.
Tổn thương cấu trúc
- Phẫu thuật cắt đoạn ruột non do ung thư, tai nạn.
- Hội chứng ruột ngắn khiến cơ thể không hấp thu đủ dinh dưỡng.
Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột
- Kháng sinh kéo dài có thể giết chết lợi khuẩn, ảnh hưởng đến tiêu hóa và hấp thu.
- Thiếu enzyme tiêu hóa
- Thiếu lactase gây không dung nạp lactose (đường trong sữa).
- Thiếu enzym tụy gây kém hấp thu chất béo, vitamin tan trong dầu.
Làm thế nào để bảo vệ và tăng cường chức năng hấp thu của ruột non?
Để ruột non hoạt động hiệu quả và hấp thu dinh dưỡng tối ưu, bạn cần:
Ăn uống lành mạnh:
- Giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
- Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, nhiều đường hoặc chất béo trans.
Bổ sung probiotic và prebiotic:
- Giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh vật có lợi trong ruột non.
Không lạm dụng thuốc kháng sinh:
- Trừ khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ.
Khám sức khỏe định kỳ nếu có dấu hiệu như:
- Tiêu chảy kéo dài, đầy bụng, sụt cân không rõ nguyên nhân…
Ruột non là “trung tâm hấp thu dinh dưỡng” của hệ tiêu hóa, đóng vai trò then chốt trong việc nuôi dưỡng và duy trì sức khỏe toàn thân. Việc hiểu rõ cơ chế hoạt động của ruột non không chỉ giúp bạn ăn uống khoa học hơn mà còn chủ động phòng ngừa các rối loạn hấp thu có thể xảy ra. Hãy bảo vệ ruột non – nơi bắt đầu cho một cơ thể khỏe mạnh từ bên trong!
IBS Tuệ Tĩnh giúp cải thiện sức khỏe đường ruột một cách tự nhiên, không gây áp lực lên gan, thận. Sau một thời gian sử dụng đều đặn, người bệnh cảm nhận rõ sự nhẹ nhõm ở bụng và tăng cảm giác thèm ăn.
Sản phẩm hoạt động theo cơ chế điều hòa nhu động ruột, làm dịu các cơn co thắt, từ đó hỗ trợ giảm tiêu chảy và táo bón xen kẽ – tình trạng phổ biến ở người mắc IBS.
Không chứa corticoid, không chất bảo quản độc hại, IBS Tuệ Tĩnh đáp ứng xu hướng chăm sóc sức khỏe bền vững bằng sản phẩm tự nhiên và an toàn tuyệt đối.
Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để đặt hàng ngay nhé!
