Hệ tiêu hóa đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa và hấp thu dưỡng chất nuôi sống cơ thể. Tuy nhiên, khi có bất kỳ rối loạn nào xảy ra trong quá trình vận chuyển thức ăn qua ruột, hậu quả có thể rất nghiêm trọng. Một trong những tình trạng nguy hiểm nhưng dễ bị bỏ qua là tắc ruột. Vậy tắc ruột là gì, vì sao xảy ra và làm sao để nhận biết sớm?
Hãy cùng PGS.TS.BS. TTUT.Nguyễn Quang Duật – nguyên Trưởng Khoa Tiêu hóa BVQY 103 – cố vấn chuyên môn của Dược phẩm Tuệ Tĩnh tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Tắc ruột là gì?
Tắc ruột (hay còn gọi là tắc nghẽn ruột) là tình trạng dòng di chuyển của thức ăn, dịch tiêu hóa và khí trong ruột bị cản trở một phần hoặc hoàn toàn. Sự cản trở này có thể xảy ra ở ruột non hoặc ruột già, tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể.
Có hai dạng chính của tắc ruột:
- Tắc ruột cơ học: Do một vật cản vật lý ngăn dòng lưu thông, như khối u, xoắn ruột, dính ruột sau phẫu thuật, thoát vị, sỏi mật…
- Tắc ruột cơ năng (liệt ruột): Ruột không bị vật cản nhưng mất khả năng co bóp và đẩy thức ăn, thường gặp trong các bệnh lý thần kinh, nhiễm trùng nặng, mất điện giải hoặc sau mổ bụng.
Nguyên nhân gây tắc ruột thường gặp
Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp phòng tránh tắc ruột hiệu quả hơn. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
Dính ruột sau phẫu thuật
Sau các ca mổ bụng như cắt ruột thừa, mổ u xơ tử cung, mổ u đại tràng…, mô sẹo hình thành có thể khiến các quai ruột dính vào nhau, gây tắc nghẽn.
Xoắn ruột
Thường gặp ở người lớn tuổi hoặc trẻ sơ sinh, khi một đoạn ruột xoắn quanh trục mạc treo, làm cản trở lưu thông máu và gây tắc nghẽn.
Khối u đường ruột
Các khối u ác tính hoặc lành tính phát triển trong ruột có thể làm hẹp lòng ruột, ngăn chặn sự di chuyển của phân và dịch tiêu hóa.
Thoát vị thành bụng
Khi một phần ruột chui qua điểm yếu của thành bụng (ví dụ vùng bẹn), có thể bị kẹt và gây tắc ruột cấp tính.
Dị vật hoặc búi giun
Ở trẻ em, người cao tuổi hoặc người có tiền sử giun sán nhiều, búi giun hoặc dị vật có thể là nguyên nhân trực tiếp gây tắc.
Triệu chứng cảnh báo tắc ruột
Tắc ruột thường khởi phát đột ngột và dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa thông thường. Tuy nhiên, nếu có các dấu hiệu sau, bạn nên đến bệnh viện ngay:
- Đau bụng dữ dội, từng cơn hoặc liên tục: Cơn đau có thể lan tỏa khắp bụng, thường kèm theo cảm giác trướng bụng.
- Nôn mửa: Nôn ra dịch tiêu hóa hoặc dịch có mùi hôi, thậm chí có màu phân nếu tắc ở mức độ nặng.
- Chướng bụng, bí trung đại tiện: Không thể đi tiêu hoặc xì hơi là dấu hiệu rõ ràng của tắc hoàn toàn.
- Mất cảm giác đói, đầy bụng: Dạ dày và ruột không tiêu hóa được khiến người bệnh không muốn ăn.
- Sốt, mất nước, rối loạn điện giải: Xảy ra khi có biến chứng viêm phúc mạc hoặc hoại tử ruột.
Tắc ruột có nguy hiểm không?
Câu trả lời là có. Nếu không được xử lý kịp thời, tắc ruột có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như:
- Hoại tử ruột: Khi lưu thông máu bị cản trở, đoạn ruột bị tắc có thể chết đi, cần cắt bỏ gấp.
- Viêm phúc mạc: Dịch và vi khuẩn từ ruột bị rò rỉ vào ổ bụng, gây nhiễm trùng toàn thân.
- Sốc nhiễm trùng – nhiễm độc: Đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có bệnh lý nền, đây là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trong các ca tắc ruột không được điều trị sớm.
Chẩn đoán và điều trị tắc ruột
Chẩn đoán
Bác sĩ sẽ dựa vào:
- Khám lâm sàng: Nghe âm ruột, kiểm tra trướng bụng, ấn đau.
- Xét nghiệm máu: Đánh giá dấu hiệu nhiễm trùng, rối loạn điện giải.
- Chẩn đoán hình ảnh: X-quang bụng, CT scan bụng, siêu âm để xác định vị trí và mức độ tắc.
Điều trị
- Điều trị nội khoa: Với tắc ruột không hoàn toàn hoặc liệt ruột, bác sĩ có thể cho truyền dịch, đặt ống thông mũi – dạ dày, dùng thuốc điều hòa nhu động ruột.
- Phẫu thuật: Trong các trường hợp tắc ruột cơ học nặng, có dấu hiệu hoại tử, viêm phúc mạc hoặc thất bại với điều trị nội, phẫu thuật là bắt buộc.
Phòng ngừa tắc ruột – Những việc bạn có thể làm
Tắc ruột có thể phòng tránh nếu bạn chú ý chăm sóc sức khỏe hệ tiêu hóa từ sớm:
- Không tự ý dùng thuốc nhuận tràng kéo dài
- Ăn uống khoa học: Ăn chậm, nhai kỹ, bổ sung chất xơ, uống đủ nước.
- Tẩy giun định kỳ, đặc biệt cho trẻ nhỏ và người sống ở vùng nông thôn.
- Theo dõi sau phẫu thuật bụng: Nếu từng mổ bụng, cần thăm khám định kỳ để phát hiện sớm tình trạng dính ruột.
- Tầm soát ung thư đường ruột nếu có yếu tố nguy cơ (tuổi >50, tiền sử gia đình…)
Tắc ruột là một cấp cứu ngoại khoa nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường, chủ động đi khám và chăm sóc hệ tiêu hóa đúng cách là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và người thân khỏi biến chứng của căn bệnh này.
IBS Tuệ Tĩnh được bào chế hoàn toàn từ thảo dược tự nhiên, không chứa corticoid, không chất bảo quản độc hại, đảm bảo an toàn cho cả người dùng lâu dài. Không chỉ dừng lại ở việc giảm triệu chứng, IBS Tuệ Tĩnh còn giúp phục hồi lớp niêm mạc đại tràng bị tổn thương – đặc biệt hữu ích với người bị viêm đại tràng mãn tính kéo dài. Sản phẩm có tác dụng cân bằng hệ vi sinh đường ruột gián tiếp thông qua việc tăng cường chức năng tiêu hóa và giảm viêm – một yếu tố quan trọng trong điều trị IBS và các bệnh lý đường ruột mãn tính. Sản phẩm đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành trên toàn quốc, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn và hiệu quả trong hỗ trợ điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa.
Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để đặt hàng ngay nhé!
